आपल्या निर्णय क्षमतेवर दृष्टिकाेन ठरता

एकदा आपण या चक्रात अडकलाे की आपण चुकीच्या किंवा अयाेग्य निर्णयांच्या चक्रातून बाहेर पडू शकत नाही. जेव्हा आपले विचार अति अपेक्षा, भावना, भूतकाळ किंवा संदर्भांनी वेढलेले असतात, तेव्हा दाेन भावनांचे चक्र जाेमाने फिरू लागते.

आजकाल ‘इन्फर्मेशन बायस’ आणि ‘पर्सेप्श्यनल सेट’ परीकथेतील राजकुमारीसारखे वाटत आहे, ज्यामुळे व्यक्तींची निर्णय घेण्याची शक्ती कमकुवत, सदाेष आणि गाेंधळात टाकणारी बनत आहे. या बदलामागील मुख्य कारण म्हणजे ‘डिजिटल इकाे चेंबर’मध्ये अडकलेली आपली विचारसरणी. हे असे वातावरण आहे जिथे एखाद्या व्यक्तीला फक्त अशी माहिती आणि मते मिळतात जी त्याच्या विद्यमान विश्वासांना बळकटी देतात आणि त्याचा दृष्टिकाेन मजबूत करतात.

हे ‘डिजिटल इकाे चेंबर’ आपल्या स्क्राेलिंग सवयी आणि साेशल मीडियावरील संवादांवर आधारित आपल्याला आवडणारी सामग्री देत राहते, ज्यामुळे ‘इन्फर्मेशन बायस’ला बळकटी मिळते, ज्यामुळे आपला दृष्टिकाेन संकुचित हाेताे. थाेडक्यात, एक सदाेष, असहिष्णु आणि कठाेर मानसिकता तयार हाेते जी तुमच्या सर्व निर्णयांवर आणि निवडींवर प्रभाव पाडते! तुमची निर्णय घेण्याची शक्ती पक्षपातीपणापासून मुक्त ठेवून ती बळकट करण्यासाठी, तुमचा दृष्टिकाेन व्यापक ठेवण्यासाठी, पक्षपातीपणाचे हानिकारक परिणाम टाळण्यासाठी, चांगले आणि अधिक प्रभावी निवडी करण्यासाठी आणि एक व्यक्ती म्हणून विकसित हाेण्यासाठी, ‘पर्सेप्श्यनल सेट’ आणि ‘इन्फर्मेशन बायस’च्या पकडीतून बाहेर पडणे महत्त्वाचे आहे. अन्यथा, आपण वास्तवाबद्दलचे आपले आकलन कधी विकृत करू आणि निर्णय घेण्याची आपली क्षमता कधी मर्यादित करू हे आपल्याला कधीच कळणार नाही.

आता प्रश्न उरताे, यातून कसे बाहेर पडायचे? एखादी व्यक्ती स्वतःच्या दृष्टिकाेनाव्यतिरिक्त इतर दृष्टिकाेनांकडे लक्ष देऊ शकते आणि त्याच गाेष्टीबद्दल वेगवेगळ्या प्रकारे विचार करण्याची क्षमता विकसित करू लागते. तुम्ही दुसऱ्या व्यक्तीच्या दृष्टिकाेनाबद्दल संवेदनशील बनता आणि तुमचे पूर्वग्रह कमी करता का? लेख, पुस्तके, लाेक, संस्कृती, वेगवेगळ्या श्रद्धा इत्यादींचा अभ्यास केल्याने तुमचे विचार समृद्ध हाेतात, जे एकत्रितपणे तुम्हाला प्रतिध्वनी कक्षात अडकण्यापासून राेखतात. विचारांचे मनापासून निरीक्षण करण्यासाठी तुमच्या मनाला प्रशिक्षित करत राहा, यासाठी चिंतन, ध्यान आवश्यक आहे. खरं तर, आपले मन एक कथाकार आहे जाे आपल्या धारणा, संवेदना, श्रद्धा इत्यादींचे धागेदाेरे घेऊन स्वतःची कथा विणताे.

या विणकामात, ‘इन्फर्मेशन बायस’ आणि ‘पर्से प्श्यनल सेट’ आपल्या नकळत स्वतःचे डिझाइन विणतात. लक्षात ठेवण्याची एकमेव गाेष्ट म्हणजे अनंत दृष्टिकाेनांच्या जगात, दृष्टीकाेनाला चिकटून राहण्यात शहाणपण नाही, तर अनेक दृष्टिकाेनांतन विचार करण्याची प्रक्रिया वाढवणे किंवा बदलणे यासाठी प्रयत्न करण्याचे धाडस करण्यात आहे.